YORUBA
2a)
-[gb]:Konsonanti Akunyun Afafase-fete-pe Asenupe
-[h]:Konsonanti Aikunyun Afitan-an na pe Afunupe
-[k]:Konsonanti Aikunyun Afafase pe Asenupe
-[r]:Konsonanti Aikunyun Afafase pe Aferigipe
2b)
[gb]:Bi apeere, ninu oro bi -igbin,agbagba,gbo
[h]:Bi apeere ninu oro bi-ehoro,iho, ahon
[k]:Bi apeere ninu bi-akaara,oka,katakata
[r]:Bi apeere ninu oro bi-Irin,irina
==================
5ai)
Gbolohun alaye
5aii)
Gbolohun ibeere
5aiii)
Gbolohun ase
5aiv)
Gbolohun amo
5av)
Gbolohun alalaye
5bi)
Ti o ba ri tunde,bami pe
5bii)
–
5biii)
Kani mori Tunde ni,mi o ni wa
5biv)
Yala ko losi Ilorin,tabi kowa si Ogbomoso
5bv)
Kaka ki n losi ileewe, ma lo si oko mi
===================
4. i. ORO ORUKO ASEBEERE: Oro oruko asebeere ni maa n fi ropo oro oruka miiran nini gbolohun ibeere apeere: Ewo wlo.
ii. ORO ORUKO ASOYE: Oro oruko asoye maa n see idiwon bi oro-oruko ti o
tele we po ti kan-npa ni ki a fi eyan kun awon kan nigba ti awon kan je
wofun.
Apeere: opolopo, ogunlogo
iii. ORO – ORUKO AFIHAN: Oro-Oruko afihan ni a maa n seda eyan asafihan lati ara re.
Apeere: Iyen – Iwonyen
Eyi – Iwonyi
iv. ORO-ORUKO IBIKAN: EYi je oro-oruko ti a maa n nlo ‘ibo’ tabi ibikan se ibeere fun.
Apeere: Ibadan,Oyo,ita abule
v. ORO-ORUKO IGBA: EYi ni oro-oruko ti o maa n toka si igba akoko ti nikan sele. A le fi igba wo se Ibeere fun un.
Wan lo ni ana
O gbera ni aaro
IGBO
(4a) Njiko bu mkpuruokwu ndi a maara di ka njiko n’asusu Igbo. Ha bu
okwu na-ejikota aha na aha, nnochiaha na nnochiaha, nkebiokwu na
nkebiokwu ma obu nkebiahiriokwu na nkebiahiriokwu.
(4b) Na, Ma, Ka
(4c)
Na
-Nneka NA Ogechukwu bu enyi
-Osikapa NA agwa bu ezigbo nri
Ma
-Anyi ga echu mmiri ma zakwaa ulo
-Ebuka baara nwanne ya mba MA tikwaa ya ihe.
Ka
-Ihe a i mere KA e ji egbu mmadu
-Maka ite o kuwara KA o jiri wee tie ya ihe
===============
(9)
(a) Ego agaghi egbochi mmadu inwe mmuta.
(b) Mmuta na ato uto.
(ch) Mmuta bu ihe bara uru.
(d) Onye nwetara mmuta agaghi ario aririo.
(e) Mmadu na-eji maka mmuta garuo ofesi.
(f) Onye nwere mmuta ga-abu ogaranya.
(g) Onye nwetara mmuta ga-enwe nrube isi.
(gb) Onye nwetara mmuta na-atopu mmadu n’agbu.
(gh) Onye nwetara mmuta ga-enwere onwe ya.
(h) Onye nwetara mmuta na enwe ntachite obi.
===============
(11a)
(i)Otu ibe =>oji ogbi maobu oji isi.
(ii)Ibe abuo=>oji kuru aka maobu oji nwaanyi
(iii)Ibe ato=>oji ikenga maobu oji dike.
(11b)
(i)Nwaanyi adighi ago oji
(ii)Nwaanyi adighi ari ehe oji
(11c)
(a)Eji oji anu iyi
(b)Eji oji enye onyinye
(c)Eji oji ele obia
(d)Eji oji achu aja
(e)Eji oji achu ura
(f)Eji oji agba afa
No comments:
Post a Comment